Презентация урока по химий

маңызды қосылыстары
Қолданылуы
Құрамында темірі бар қосылыстар

сырттан санағанда екінші деңгейдегі d-e болып табылады, сондықтан ол ауыспалы

тотығу дәрежесін көрсетеді.

Next

Жалпы сипаттама. Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы

қосылыстарында +2 және +3 тотығу дәрежелерін көрсетеді:
Fe0 – 2e

Fe2+
Fe0 – 3e Fe3+
Темірдің тотығу дәрежесі +6 (K2FeO4 – калий ферраты) болатын тұрақтылығы төмен қосылыстары белгілі.

Back

қыртысындағы үлесі 5,1%. Көптеген метеориттердің құрамында темір бар, сондықтан оны

ертеде “аспан” және “жұлдыз” тасы деп атаған. Жер қыртысында темір көптеген минералдар түзеді. Темірдің маңызды өнеркәсіптік кендері: қызыл теміртас (Fe2O3), магниттік теміртас (Fe3O4), пирит (FeS2). Елімізде темір кендерінің үлкен қоры Рудный темір кені бассейінінде және Орталық Қазақстанда бар. Қазіргі уақытта елімізде бірнеше жүздеген кен орындары мен кен ошақтары белгілі. Көптеген кен орындарында кендердің аз тереңдікте орналасуы оларды арзан ашық әдіспен өндіруге мүмкіндік береді.
Темір минералды сулардың құрамына сульфат (FeSO4) және гидрокарбонат Fe(HCO3)2 түрінде кіреді.
Темір тұздары теңіз суларында бар, мұхит түбінде темірге бай табиғи шөгінділер кездеседі.

Next

және Орталық Қазақстанда орналасқан. Қазіргі кезде елімізде темірдің жүздеген кен

орындары мен кен жылғалары белгілі болып отыр. Көптеген кен орындарындағы кеннің жер бетіне жақын жатуы оны арзан, ашық әдіспен өндіруге мүмкіндік береді.
Темір сульфат және гидрокарбонат түрінде минералды сулардың құрамына кіреді. Темір тұздары теңіз суларында да бар, сол сияқты мұхиттардың түбінде де темірге әжептәуір бай табиғи шөгінділер кездеседі.
Темір тірі организмдерде де болады. Ересек адамның денесінде 4-5 грамм темір бар. Оның 65%-і қандағы гемоглобиннің құрамына кіреді. Гемоглобин қанға қызыл түс береді және тыныс алу процесінде оттекті әр түрлі ұлпаларға тасымалдайды. Қанның құрамында темірдің жетіспеуі қан азаюына әкеліп, адам денсаулығын әлсіретеді.
Байланысқан күйдегі темір көптеген тағамдық өнімдерде: қара нан, картоп, алма, өрік, қарақұмық жармасында кездеседі. Бұл өнімдерді әркім өзінің тамақтану рационына кіргізіп, қан азаюының алдын алуға тиісті.

Back

маңызы
өте зор. Мұнда
кездесетін байланысқан
күйіндегі темір қанның
қызыл түсін сақтап,
гемоглобиннің
төмендеуіне жол бермейді.
.

шалдығады.Медицинада темірдің
дәрілік препараттары,изотоптары
Fe 52,Fe55,Fe59 зерттеу кезінде
индикатор ретінде

қан ауруын
анықтауға қолданылады.

Темірдің медицинамен байланысы

+ 3H2 = 2Fe + 3H2O

соның ішінде алюминтермиялық әдіспен:
Fe2O3 +

2Al = Al2O3 + 2Fe
және көміртек (ІІ) оксидімен тотықсыздан-дыру арқылы:
Fe3O4 + 4CO = 3Fe + 4CO2

Back

– 7,87 г/см3. Балқу температурасы жоғары – 15390С. Темір иілімді,

магниттелетін және оны жоғалтатын қасиеті бар, осыған орай техникада кеңінен қолданылады. Темірді электрмотор, электрмагнит трансформаторларының өзекшесін және микрофон мембранасын жасауға қолданылады. Іс жүзінде темірдің құймалары – шойын мен болат көбірек қолданылады.

Back

- Оның тығыздығы-
7,87г/см3
- Қаттылығы – 4,6

де (+2, +3) көрсетеді, ұшқын шашыратып жанады:
3Fe + 2O2 =

Fe3O4

Next

бейметалдар темірді тотықтырады:
2Fe + 3Cl2 = 2Fe3+ Cl3-
Fe + S

= FeS
3Fe + C = Fe3C

Next

H2O = FeO + H2
Концентрлі азот және күкірт қышқылдарында темір

енжарланады, өйткені ерімейтін қосылыстардың қорғағыш қабатшасымен қапталады.
Сұйылтылған азот және күкірт қышқылдарымен әрекеттесіп, темір тотықсызданады:
Fe + 4HNO3(сұйық) = Fe(NO3)3 + NO + 2H2O
Fe + H2SO4(сұйық) = FeSO4 + H2
Темір белсенділігі төмен металдарды олардың тұздарынан тотықсыздандырып, ығыстырып шығарады:
Fe + CuCl2 = FeCl2 + Cu

Back

2H2O + O20 = 2Fe (OH)2
Тотықсыздандырғыш

2Fe0 -2e- 4 2
Тотықтырғыш O0 +2e- 2 1
Оттек молекуласы темірді алдымен Fe+2, содан кейін Fe+3 катионына айналдырады:

4Fe(OH)2 + 2H2O + O2o → 4Fe(OH)3
Тотықсыздандырғыш Fe+2 -e– → Fe+3 1 4
Тотықтырғыш O20 +4e- → 2O-2 4 1

негіздік оксид, оңай тотығатын қара ұнтақ, оны мына реакция бойынша

алады:
Fe2O3 + CO 2FeO + CO2
Қышқылдармен және қышқылдық оксидтермен әрекеттесіп тұз түзеді:
FeO + 2HCl = FeCl2 + H2O
FeO + CO2 = FeCO3

Next

басымдау, ең тұрақты оксид, қызыл-қоңыр түсті, минералы гематит.
І. Алынуы: 1)

2Fe(OH)3 = Fe2O3 + 3H2O
2) 3Fe + 2O2 = Fe3O4
3) 3Fe + 4HOH = Fe3O4 + 4H2
ІІ. Химиялық қасиеттері:
қышқылмен Fe2O3 + 3H2SO4 = Fe2(SO4)3 + 3H2O
қышқылдық оксидпен Fe2O3 + 3SO3 = Fe2(SO4)3
негізбен Fe2O3 + 2NaOH = 2NaFeO2 + H2O

Next

сәйкес келеді.
Fe (II) гидроксиді – ақ түсті, ал Fe (III)

гидроксиді – қызыл-қоңыр түсті. Олар суда ерімейтін заттар.
І. Алынуы. FeCl2 + 2NaOH = Fe(OH)2 + 2NaCl
FeCl3 + 2NaOH = Fe(OH)3 + 3NaCl
4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O = 4Fe(OH)3

Next

қан тұздарының көмегімен анықтайды.

3FeCl2 + 2K3[Fe(CN)6] = Fe3[Fe(CN)6]2 +

6KCl
турунбуль көгі
4FeCl3 + 3K4[Fe(CN)6] = Fe4[Fe(CN)6]3 + 12KCl
берлин көгі

Back

шойында қолданылады.
(NH4)2SO4 ∙ FeSO4 ∙ 6H2O – Мор тұзы,

тотықсыздандырғыш ретінде пайдаланылады.
Fe(NH4)2 ∙ (SO4)2 ∙ 12H2O – темір-аммонийлі ашудас, тері илеуде қолданылады.
Fe2O3 – темір сүрегі (бояу) шатырларды бояуда, болат пен шыны беттерін тегістеуде, термиялық пісіруде қолданылады.

Next

ХІ ғ-да жасалған.
Next

ғасырдың екінші жартысы.
Next

ванадий
және т.б.
Темір, марганец
және стронций
Темір және
алюминий қосылысы
Құрамында 9%-дық

темірі бар қоспа

Next

(S,Mn,P) бар құймасы.Шойын қара металлургияның бастапқы өнімі,ол темір оксидтерін көміртек

/ІІ/ оксидімен СО немесе кокспен тотықсыздандырғанда түзіледі.
Fe2O3+3CO → 2Fe+3CO2
Fe2O3+3C → 2Fe+3CO
Шойын морт келеді,соғуға және жаншуға көнбейді. Шойынның екі түрі бар:сұр және ақ.Сұр шойынның құрамында графит түріндегі көміртек бар.Ол техникада құю үшін қолданылады.Көптеген металдардан айырмашылығы-шойын қатайғанда ұлғаяды.Оның бұл ерекшелігін күрделі конфигурациялы әртүрлі тетіктер алуға және пішіндеп /фасонды/ құюға пайдаланылады.Мұндай шойынды құю шойыны деп атайды.Құю шойындарынан машинаның ауыр бөліктерін,маховиктерін,плиталарды дайындайды. Шойыннан құйылатын көркем бұйымдар,мүсіндер,әшекейлі тор көздер жоғары бағаланады. Ақ шойындағы темір көміртекпен қосылыс түрінде (Fe3C) цементит түрінде болады,ақ шойын ары қарай болат алуға жұмсалады.
Болат та құймалардың ішінде болаттың сан алуан маркаларының маңызы жоғарырақ.Болат-бүгінгі күннің ең басты конструкциялық материалы.Шойыннан болат дайындау дегеніміз-ондағы көміртек және басқа зиянды қоспалар,күкірт пен фосфордың көп бөлігін аластап шығару.Қатты болаттарда көміртек 0,3-1,7 % болады,ал жұмсақ болатта 0,3 % -тен төмен болады.Болат жақсы созылады. Және соғылады,тез салқындатқанда өте қатты, ал баяу салқындатқанда жұмсақ болады.Жұмсақ болаттан беттік және жапқыш темір,қаңылтыр,сым,шеге,болттар, машина тетіктерін жасайды.Қатты болаттан құрал-жабдықтар,қару-жарақтар дайындайды.Болаттың қасиеттерін оның құймасына легирлеуші элементтер енгізіп,өзгертуге болады.Мәселен,хром болаттың беріктігін мен қаттылығын арттырады.Молибден және ванадий қосылса,болат жоғары температура мен қысымда өз қасиеттерін сақтап қалады.,марганец болатқа соққыға қарсы тұрақтылық қасиет береді.

Темір құймалары

белсенді металл; тотығу дәрежесі +2 және +3 қосылыстар түзеді. Темір

табиғатта үлкен роль
атқарады. Көбінесе, шойын және болат құймалары түрінде қолданылады.

ежелгі элемент" тақырыптарында реферат жазып келу.